Tüm dünya genelinde riskli hastalık grupları arasında bulunan obezite rahatsızlığı özellikle ülkemizde de ciddi hastalıklar arasına alınmıştır ve çok farklı tedavi yöntemleri uygulanmaktadır. Obezite ile mücadelede özellikle morbid obezitede cerrahi yöntemler tercih edilmektedir. Cerrahi işlemler ile beraber obezite tedavisinde ilaç tedavisi de uygulanabilmektedir.

İlaç Tedavisindeki Genel Amaç

1.Yağ depolanmasını engellemek (iştahı kesmek, yağ emilimini azaltmak)

Yediğimiz yiyecekler, karaciğer tarafından şeker ve yağa dönüştürürler. Vücudun ihtiyacı kadarı kullanılırken fazla olanlar, yağ şeklinde iç organların etrafında veya cilt altında depolanırlar. İç organ etrafında depolanan yağlar, çeşitli hormonları üreterek şeker hastalığına, yüksek tansiyona, kalp hastalığına, hormon bozukluklarına ve kanser oluşumuna neden olabilirler. Bu nedenle vücuda giren fazla kaloriyi azaltmak veya bağırsaklardan kana geçişini engellemek ya da enerji yakımı şeklinde harcamak gerekir.

Bunun için iştah kesici çeşitli ilaçlar ve gıda takviyeleri devamlı olarak piyasaya çıkmaktadır. Bunların birçoğunda bilimsel veriler yeterli değildir ancak bir uzman eşliğinde kullanıma karar vermek gerekir. İştah kesici bir ilaç olan Sibutramin, Sağlık Bakanlığı tarafından yasaklanmış ve piyasadan kaldırılmıştır. Zayıflatıcı gıda takviyesi olduğunun iddia eden birtakım firmalar, bilerek veya bilmeyerek içerisine yüksek dozda Sibutramin katılmış gıdaları, zararsızmış gibi piyasaya sürmektedir. Bu ilaç, gerçekten zayıflattığından dolayı da çok tutmaktadır. Bu ilacın kalp ve sinir sistemi üzerinde ciddi yan etkileri bulunduğundan ve yüksek dozda gıdalara koyulduğundan dolayı ani ölümlere neden olduğu görülünce hemen piyasadan toplatılmaktadır. Bu sefer de başka bir zayıflatıcı gıda ortaya çıkmakta ve bir süre de o gıda moda olmaktadır. Bu tür yan etkilerden korunmak amacıyla, doktorunuzun onayı olmadan, bu tip, zayıflattığını iddia eden gıdalardan uzak durmakta fayda vardır.

Hiçbir ilaç veya gıda takviyesi veya yöntem, tek başına zayıflatmaz. Şu an maalesef elimizde gerçekten zayıflatan bir ilaç veya gıda takviyesi yoktur. Bilimsel çalışmalar bu yönde sürmektedir. Unutulmaması gereken nokta: “Ne olursa olsun zayıflamak, sağlıkla beraber zayıflamaktadır!”

2. Yağ kullanımı artırmak olmalıdır (termogeneziartırmak, lipolizi artırmak)

Yağ kullanımını artırmak demek, enerji ve kalori harcamak demektedir. Bunun için egzersiz yapmak ve faydalı gıdaları seçmek demektedir.

İştah Kesiciler:

Hem katokolaminerjik hem de serotoninerjik yolla iştahı kesen Sibutramin’dir. Sibutramin, Sağlık Bakanlığı tarafından yasaklanmıştır. Bu ilaç, beyindeki açlıkmerkezinin etkileyerek iştahı kesmektedir ve sinir sistemini etkileyerek kasların çalışmasını hızlandırmaktadır. Uygun hasta seçilirse, güzel cevaplar alınabilir ama kalp üzerine, tansiyon üzerine ve sinir sistemi üzerine olan yan etkiler, yakından takip edilmelidir. Şu anda ülkemizde bulunmadığından kullanılmamaktadır. Gıda takviyelerine illegal olarak gizlice koyulan ilaç, budur.

Yağ emilimini azaltanlar:

Orlistat, bağırsakta bulunan bir enzimi (gastrointestinalliplazı) inhibe ederek bağırsaktan trigliserit hidrolizini azaltır, yağ emilimini azaltır ve kilo vermeye neden olur.

Bu ilaç, mide barsak sisteminde emilen ve kana geçen yağların bir kısmının kana geçişini önler. Böylelikle zayıflamaya yardımcı olur. Bu ilacı kullananlar diyet yapmazsa ve yağlı yerlerse dışkıdan yağ atılır ve altına kaçırmaya neden olur. Bazen çamaşırları fark etmeden lekelenir ama diyetlerine uyarlarsa böyle bir yan etki görülmez.

Termogenez artışı:

Yenilen gıdaların bazıları, vücutta enerji harcanmasını kolaylaştırır. Bu, sempatik sinir sistemi aktivasyonu veya oksidatif fosforilasyon artışı sayesinde sağlanabilir. Efedrin, adrenerjik etkili termojenik bir ilaçtır, kafein ise etkisini potansiyelize eder. Dolayısıyla efedrin ve kafein içeren ilalar, vücudun enerji harcamasının kolaylaştırırlar. Bu etki %10 civarındadır. Sibutramin, sinir uçlarından noradrenalingeri alımını azaltarak termogenizi artırır. Şu anda Türkiye’de bulunmamaktadır.

Hangi Obez Hastalara İlaç Tedavisi Uygulanması Gerekmektedir.

Obezitede ilaç tedavi endikasyonu, vücut kitle indeksi>30 olduğu zaman veya vücut kile indeksi >27 ve ilave hastalık ya da risk faktörü olduğu zaman düşünülür. Yani hipertansiyon, şeker hastalığı, kalp hastalığı, uyku apnesendromu gibi ciddi hastalıklar eşlik ediyorsa, ilaç tedavisi daha erken düşünülmelidir. Her şişmana her ilaç olmayacağı unutulmamalıdır. Doktor kontrolü olmadan gelişigüzel ilaç veya gıda takviyesi alınmamalıdır.

İlaçların Güvenliği Konusunda FDA Onayı Var Mıdır?

FDA: Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’dir. İlaçların güvenli kullanımından sorumludur ve güvenli ilaçlara onay vermektedir. Orlistat sormludur ve güvenli ilaçlara onay vermektedir. Orlistat ve Sibutramin için FDA onay vermiştir ama Sibutramin adlı etken madde, Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından, yan etkileri göz önüne alınarak kullanımdan kaldırılmıştır.

Tedavide İlaç İlavesi, Kilo Vermeyi Artırır Mı?

İlaç ve yaşam tarzı değişikliğinin beraberce olması durumunda, kilo vermenin yaklaşık üç kat arttığı gösterilmiştir. Kilo verme işlemi, kombine bir işlemdir. Diyet-egzersiz ve ilaç beraberliği kilo vermeyi kolaylaştırır. Sadece ilaç kullanılır da diyet ve egzersiz ihmal edilirse kilo verilmeyebilir. Klinik tecrübelere göre ilaç kullanımı, yeniden kilo alımına önlemekte başarılı bir adım olabilmektedir.

Obezite Hastalarında İlaç Kullanımı İle Ne Kadar Kilo Verme Amaçlanmaktadır.

Obezite tedavisinde en önemli konuların başında hastaya göre program ve tedavi uygulaması olmasından dolayı bu tür ilaçlarında hastalara göre farklı etkileri görülebilmektedir. Genellikle ilaçlar ilk alt ayda, başlangıçtaki kilonun %7-10 kadarını kaybettirir. İlaç tedavisinde devam edildiğinde ise, yeniden kilo alınması önlenebilir.

Tedavi Süresinde İlaç Kullanılmasına Rağmen Sonuç Alınamıyorsa

Obezite tedavi süreci çok kapsamlı ve dinamik bir tedavi sürecidir ve cerrahi yöntemler en başarılı ve kalıcı kilo kaybı kontrolü sağlamaktadır.

Bazı insanlarda gerçekten ilacın primer cevapsızlığı söz konusu olabilir. Bunun yanısıra diet ve egzersizde işe yaramaz. Bu gibi durumlarda cerrahi tedavi seçeneği en iyi alternatiftir.