Obezite, geleneksel olarak, yaş, boy ve cinsiyet gibi belirli faktörlerin belirlediği şekilde, bireyin ideal vücut ağırlığının yüzde 20’sinden daha fazla olan vücut ağırlığında bir artış -en düşük ölüm riski ile ilişkili ağırlık olarak tanımlanır. Bu faktörlere dayanarak fazla kilo daha sonra ideal vücut ağırlığı üzerinden yüzde 15-20’lik bir artış olarak tanımlanabilir. Bununla birlikte, bugün aşırı kilolu ve obezitenin tanımları, morbidite yerine, yükseklik ve ağırlık ölçümlerine dayanıyor. Bu önlemler, vücut kitle indeksi (VKİ) olarak bilinen bir sayı hesaplamak için kullanılır. Bir kişinin klinik olarak obez olarak tanımlanıp tanımlanmadığının belirlenmesinde merkezi olan bu numara, şişmanlık ile paralellik gösterir ancak vücut yağının direkt bir ölçüsü değildir. BMI sayılarının yorumlanması yaş ve cinsiyete göre ayarlanan kilolu sağlıklı kilo, aşırı kilolu ve obez gibi ağırlık durum gruplamalarına dayanır. 20 yaşın üzerindeki tüm yetişkinler için, BMI sayıları aynı ağırlık durumu belirteçleriyle ilişkilidir; Örneğin, 25.0 ve 29.9 arasında BMI, aşırı kilolu ve 30.0 ve üzeri obezite ile eşittir. Morbid obezite (aşırı veya şiddetli obezite olarak da bilinir), BMI 40.0 veya daha yüksek olarak tanımlanır. (Bakınız beslenme hastalığı: diyet ve kronik hastalık.)

Obezite ve kilo kontrolü

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), obeziteyi hem 500 milyondan fazla erişkin hem de hem gelişmekte olan hem de sanayileşmiş ülkelerde yetersiz beslenme ile birlikte paradoksal olarak etkileyen dünya çapında bir salgın olarak kabul etti. Ayrıca, dünya çapında çocukluk çağındaki obezitede endişe verici bir artış rapor edilmiştir. Obezite (vücut ağırlığı fazlalığı), olumsuz sağlık sonuçlarına yol açar.

Vücut ağırlığı, birden fazla faktörün etkileşiminden etkilenir. Yağ birikimine genetik yatkınlık olduğuna dair güçlü kanıtlar vardır ve obezite ailelerde akma eğilimi gösterir. Bununla birlikte, 1980’lerden bu yana dünya çapındaki nüfusta obezite artışı, genetik mutasyonların normalde popülasyonlara geniş ölçekte dahil edilme oranını aştı. Buna ek olarak, obezitenin bir zamanlar nadir bulunan dünyanın bir bölümünde artan sayıda kişi de aşırı kilo aldı. Dünya obezitesini bir salgın olarak nitelendiren Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, 2014 yılında dünya çapında 1.9 milyar yetişkin (18 yaş ve üstü) aşırı kilolu ve dünyanın yetişkin nüfusunun yüzde 13’ünü temsil eden 600 milyon obezdi. Aşırı kilolu ve obezite prevalansı ülkeler arasında, ülkelerdeki kasaba ve şehirler arasında ve kadın ve erkek nüfusta farklılık gösterdi. Örneğin Çin ve Japonya’da erkekler ve kadınlar için obezite oranı yaklaşık yüzde 5 iken Çin’deki bazı şehirlerde yaklaşık yüzde 20’ye yükseldi. 2005 yılında Meksikalı kadınların yüzde 70’inden fazlasının obez olduğu tespit edildi. 2010 yılında yayınlanan DSÖ anketi verileri, Pasifik Adaları bölgesindeki ülkelerde yaşayan insanların yarısından fazlasının aşırı olduğunu ve Amerikan Samoa’daki kadınların yüzde 80’inin obez olduğu tespit edildi.

Obezite Nedenleri

Çocuklukta başlangıçlı morbid obezite veya erişkin morbid obezite bulunan az sayıda kişide genetik farklılıkları tespit etmiştir. Bir çalışmada, çocukluk çağında ortaya çıkan şiddetli obez bireylerin bir alt grubunda 30 gen içeren bir kromozomal silme tespit edildi. Silinmiş segment, morbid obez çalışma popülasyonunun% 1’inden azında bulunmuş olsa da, kaybının sırasıyla iştah ve glikoz metabolizmasını düzenleyen leptin ve insülin anormal hormon sinyalizasyonuna katkıda bulunduğu düşünülmektedir. Bu hormonların düzensizliği, overeating (veya hiperfaji) ve dokuya dirençli insülin ile ilişkilidir ve tip II diyabet riskini arttırır. Morbid obeziteden etkilenen kişilerde genetik kusurların tanımlanması, en azından bazı kişiler için durumun genetik bir nedenden kaynaklandığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte, obeziteden etkilenen kişilerin çoğunda, durumlarının sebepleri çok faktörün etkileşimini içeren daha karmaşıktır. Nitekim dünyadaki obezitenin hızlı bir şekilde yükselmesi, insan genetiğinde önemli bir değişiklik olmaktan çok, çevresel faktörlerde ve davranış değişikliklerindeki büyük değişimlerden kaynaklanmaktadır. Örneğin, bir obez anne tarafından yavrularına dayatılan erken beslenme kalıpları, obezitenin bir nesilden diğerine genetik değil, kültürel bir aktarımda önemli bir rol oynayabilir. Benzer şekilde, çocukluk çağı obezitesi ile bebek doğumları gibi sezaryen ile doğumlar arasındaki korelasyonlar, dünya çapında görülme sıklığında artış gösterdi; çevre ve davranışın, obezitenin erken başlangıçta önceden düşünülenden daha fazla etkisi olabileceğini gösteriyor. Daha genel olarak, bir ulusun yaşam tarzı ve bireyin davranışsal ve duygusal tepkisi, yaygın obeziteye önemli ölçüde katkıda bulunabilir. Zengin nüfus arasında, kolayca mevcut yüksek kalorili yiyecek ve içeceklerin bol miktarda arzı, giderek daha hareketsiz yaşama alışkanlıklarıyla birleşti ve kalori ihtiyaçlarını önemli ölçüde azalttı; bu da kolayca overeatinge neden olabilir. Modern yaşamın stresleri ve gerilimleri, bazı bireylerin “rahatlama” için yiyecek ve alkollü içeceklere yönelmesine neden olur. Gerçekten araştırmacılar, tüm ülkelerdeki obezitenin sebebinin, tatlandırıcılar ve doymuş yağlar bakımından zengini diyetler, egzersiz ve ucuz işlenmiş gıdaların mevcudiyeti olarak ifade etti.

Çocuklukta şişmanlığın temel nedenleri karmaşıktır ve tam olarak anlaşılamamıştır, ancak çocukların çok fazla yemek yediğinde çok az obez oldukları açıktır. Buna ek olarak, birçok çocuk zayıf besin kararları verir, sağlıklı meyve ve sebzeler yerine sağlıksız, şekerli atıştırmalık seçer. Kaloriyi yakma egzersizi eksikliği de çocuklukta obeziteye katkıda bulunmada önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, gebelik programları sırasında anne aşırı miktarda yağ tüketimi çocuklarda aşırı davranış göstermektedir. Örneğin, anneler hamilelik sırasında yüksek yağlı bir diyet yediyseler, çocukların yağlı gıdalar için tercihleri artar. Bunun fizyolojik temeli, fetal beynin yağla oluşturulan değişiklikleri ile ilişkili görünmektedir.

About the author

Erol Vural