Obezite; tedavi edilmesi gereken şişmanlık, kişinin vücudunun yağ oranının normalden çok yüksek olması, aşırı şişmanlık şeklinde tanımlanabilmektedir. Ancak her şişman olan kişi için obez denemezken, obezite çok sık olmasa da kilolu olmayan kişilerde de görülebilmektedir. Genel anlamda düşünüldüğünde vücut kitle indeksi yüksek olan kişilerin obez olduklarını söylemek mümkündür. Kadın, erkek, çocuk, genç, yaşlı herkesin vücudunun günlük olarak ihtiyaç duyduğu belli miktarda besin, enerji var. Bu miktarın dışına çıkıldığında, kişi harcayabileceğinden fazla besin aldığında bunlar vücutta yağ, kilo olarak depolanmakta. Günümüzün modern toplumlarında da daha çok ofis ortamında, masa başında çalışmak, sabahtan akşama kadar tam gün okulda olmak, karnını hazır gıdalarla hızlıca doyurmak hakim olduğundan alınan enerjinin harcanıp yakılabilmesi mümkün olmamakta. İşte bu sebeple de modern çağda en hızlı yayılan, ilerleyen hastalıklardan birisi obezitedir. Birey olarak, toplum olarak, dünya olarak şişmanlıyoruz. Zira bireyin vücuduna aldığı, ancak harcayamadığı her besin vücuttaki yağ dokusunu biraz daha kalınlaştırmakta. Biraz kilo almak, kilolu olmak pek çok kişi için çok da mühim bir sorun gibi gözükmediğinden, ya da doktora gitmeyi gerektirmeyen bir sorun gibi algılandığından genellikle şişmanlık başlangıç evrelerindeyken doktora başvurulmamakta. Bunun yerine fazla kilolarından rahatsız olan kişi evde kendisi düşük kalorili diyetler uygulayarak yağ dokusunu değil, kaslarını inceltmektedir. İşte bu sebeple genelde obezite ilerleyip, başka pek çok hastalığa da neden olduğunda genellikle doktordan yardım istenir. Bu durumda doktorun yapacağı ilk uygulama da obezite hesaplaması olacaktır.

Obezite nasıl hesaplanır?

Obez hastaların ortak özellikleri çoğunlukla toplumun geneline oranla daha kilolu, şişman olmalarıdır. Ancak obezite kararının verilebilmesi için kişinin vücut kitle indeksinin ölçülmesi, kilonun boyuna oranının hesaplanması gerekir. Bunun için kişinin boy uzunluğunun metre olarak değerinin karesi alınır ve kilosu elde edilen değere bölünür. Şöyle ki 1 metre 65 santimetre boyundaki bir kadının kilosu 55 olsun. Bu durumda kadının boy uzunluğunun karesi 165X165=27.225 olarak bulunur. Ardından kiloyu boydan elde edilen değere bölerek 55:27=20 değerine ulaşılmış olur. Bu hesaplamada ve sonucun değerlendirilmesinde kişinin kadın ya da erkek olması, yaşı, yetişkin mi, çocuk mu olduğu gibi kriterler de önem taşımaktadır. Normal şartlar altında yetişkin bir kadının vücut kile indeksi 20 civarında, erkeğin vücut kitle indeksi ise artı ya da eksi bir değerle 18 civarında olması gerekmektedir. Bu bağlamda yetişkin bir kadının vücut kitle indeksi 25’in üzerinde ise kesinlikle dikkat etmesi gereken, 30’un üzerindeyse obezite tedavisi görmesi gereken bir durum vardır. Bu paralelde yetişkin bir erkeğin vücut kitle indeksi 20’yi geçtiğinde beslenmeyi kontrol altına alması ve günlük egzersizler yaparak kiloyu azaltması, 25’i geçtiğinde ise obezite tedavisi görmesi gerekir. Vücut kitle indeksi hesaplamalarında elde edilen değer, normal karşılanan değerlerden ne kadar fazlaysa obezitenin şiddeti ve hastaya verdiği zarar da o kadar yüksektir.

Bel çevresinin genişliği obezite tanısında önem taşır

Herkes, ancak en çok da kadınlar kilo aldıklarında öncelikle bel çevrelerinde yağlanma olur. Bu bakımdan kilo alan kişi ilk olarak pantolonun, eteğin fermuarını kapatamamaktan ya da bel kısmının sıkmasından şikayet eder. Daha çok kadınlarda görülse de masa başında oturarak çalışmak durumunda olan erkeklerde de öncelikle bel çevresi yağlanması, belirgin bir göbek görüntüsü ortaya çıkar. Zira kişi günlük ihtiyaç duyduğundan, harcayabileceğinden daha fazla besin aldığında metabolizmanın doğal işleyişi bozulur, özellikle alkol, sigara ve hazır gıdalarla beslenme alışkanlığı da varsa göbek kaçınılmazdır. Pek çok erkek göbeğinden rahatsızlık duymasa, doğum yapmış olan kadınlar bel çevresindeki yağlara alışsalar da, bu sorun sadece estetik değil, metabolik pek çok hastalığın habercisi olabilir. Kadın ve erkeklerde bel çevresinin aşırı yağlanması metabolizmanın çalışma düzeninin bozar, iç organların işleyişine zarar verir, obezite, diyabet, tiroid hastalıkları, pek çok kanser türü, kalp ve damar hastalıkları, kolesterol gibi çağımızın hastalıklarına davetiye çıkarır. Tüm bunlardan yola çıkılarak kadınların bel çevresinin 80 santimetreden, erkeklerin bel çevresinin de 94 santimetreden geniş olmasının önemli bir sağlık sorununun varlığına ya da var olabileceğine işaret olduğunu söylemek mümkündür. Her şeyden önce altını çizmekte fayda vardır ki; normalden daha geniş bel çevresi obezitenin en belirgin işaretlerindendir.

Obezite tedavi yöntemi seçimi

Obezite; pek çok hastalığın sebebi ve sonucu şeklinde seyreden, diğer hastalıklarla bir kısır döngü içinde ilerleyen komplike bir hastalıktır. Bu bakımdan fazla kilolu olmak ya da obezite kaynaklı ortaya çıkabilecek diğer hastalıklar sebebiyle doktora başvurulduğunda, hastanın vücut kitle indeksi ve değerleri obeziteyi gösteriyorsa tedaviye geçilir. Ancak obezite tedavisinde en önemli aşama hastanın durumunu kabul etmesi ve tedavi ile eski sağlığına kavuşabileceğine inanmasıdır. Zira şişmanlık, kişinin fazla yemesiyle ortaya çıkmakta ve tedavide doktorun diyet ve egzersiz önerilerine sıkı sıkıya bağlı kalınmalıdır. Bu bağlamda hastanın psikolojik destek alması da gerekebilir. Obezite tedavisinde hastalığın ilerleme boyutuna ve durumuna göre en uygun tedavi yöntemi seçilir. Çok ileri olmayan vakalarda öncelikle uzman kontrolünde diyet ve egzersiz programlarıyla tedavi yapılır. Ancak genellikle hasta bu programlara yeterince sıkı bağlı kalamadığından ya da uzun süre devam edemediğinden verilen kilolar bir süre sonra geri alınmaktadır. Bunun meydana gelmemesi için ekstra kontrol ve özen gerekir. Bu bakımdan tüm dünya genelinde obezite tedavisinde obezite cerrahisi uygulamaları yaygınlaşmaktadır. Zira hasta açlığını ve kilosunu kendi iradesiyle kontrol altında tutabiliyor olsaydı, aşırı şişmanlık olmazdı. Obezite cerrahisi yöntemlerinde hastanın midesi küçültülmekte ya da besinlerin emilimini azaltmak için bağırsak kısaltılmaktadır. Bunlardan her hangi birinin ya da her ikisinin birden kullanıldığı cerrahi operasyonlar bulunmaktadır. Obezite cerrahisi ile bu soruna kesin ve gerçek bir çözüm, tedavi bulunabildiğini söylemek mümkündür.