Obezitenin oluşumu, nasıl multifaktöryel ise, yani birden çok sebebe bağlı ise, tedavisi de o oranda karışık ve multidisiplinerdir. Yani birçok uzmanlık dalının iş birliği neticesinde daha sağlıklı yapılabilir.

En başta obezitenin nedenleri, yapmış olduğu zararları ve tedavi planlaması için bir doktora ihtiyaç vardır. Bu doktorun, iç hastalıkları uzman yada mümkünse endokrin hastalıkları uzmanı olması çok daha faydalı olur. Çünkü neden olduğu hastalıkların çoğu, iç hastalıklarının konusudur. Gereğinde konsültan olarak diğer bilim dallarına (kardioloji, nefroloji, endokrinoloji, dermatoloji, plastik ve genel cerrahi, fizik tedavi uzmanı) ihtiyaç gösterir.

İkincil olarak, bir beslenme uzmanına ihtiyaç vardır. Hastanın; hastalıklarına, yaşına, kilosuna ve sosyal durumuna uygun diyet düzenlenmesi gerekir. Herkes için ayrı bir diyet şeması gerekir. Diyet demek yerine belki de “beslenme programı” demek daha doğru olabilir. Nedenine gelince; aç bırakmak gibi bir durum kabul edilemez, sadece ölçülü yemek ve doğru yemek tarzı öğretilmelidir.

Tedavinin üçüncü basamağını, psikolojik/psikiyatr oluşturur. Hastaların motivasyonların artırmaya ve normalden sapmış davranış biçimlerini düzeltmeye çalışır. Hastalık düzeyine varmış durumlarda, ilaç tedavisi önerir. Hastaların çoğu, başlangıçta hangi programı uygularsa uygulasın kilo verecektir. Önemli olan, bu kilonun korunmasıdır. Bu evrede psikolog yardımı önemlidir.

Son basamak, spor eğitmenidir. Hastaya uygun spor programı, doktorla iş birliği yaparak planlanır ve mümkünse hasta doktor kontrolünde sporunu yapar. Spor esnasında oluşabilecek aksi durumlar (Kalp spazmı, şeker düşmesi, aşırı su ve elektrolit kaybı, tansiyon düşmesi gibi) için de müdahale şartlarının hazırlanması gerekir.

• Bu ekip eşliğinde, hastaların bir hastalığı var mı?

• Psikolojik problemleri nelerdir?

• Günde ne kadar spor yapabiliyor?

• Diyet, doğru planlanmış mı?

• Diyet uyumu takibi yapılıyor mu?

• Tedavide ilaç veya cerrahi girişim düşünülüyor mu?,sorularına cevap arayarak tedavi planlanır.

Obezite Sınıfına Giren Bir Hastayı Doktor Nasıl Değerlendirir?

• Obezitenin tipini ve derecesinin saptar.

• Eşlik eden hastalıkları saptar.

• Psikolojik durumunu belirler.

• Obeziteye neden olabilecek ilaçları ve hastalıkları arar.

• Tedavi edilebilecek nedenler varsa veya eşlik eden acil bir hastalık varsa, önceden oradan tedaviye başlar.

• Tedavinin etkilerini, yan etkilerini ve kilo takibini yapar.

• Diyetisyene ve psikoloğa yönlendirir.

• Hastayı bir bütün olarak ele alır be ona göre takibini yapar.

Hastanın tek bir planlayıcısı vardır, o da kendini takip eden doktorudur. Doktorunun yönlendirmesi ile diyetisyen ve psikolog/psikiyatr veya diğer hekimler olaya iştirak ederler.

Obez Hastanın Değerlendirilmesinde, Tıbbi hikayesinde Kaydedilmesi Gerekli Maddeler Nelerdir?

• Hastanın kilo vermeye hazır olma durumu/motivasyon.

• Kilo vermek için kendi nedenleri, kilo vermekten beklentileri.

• Hastanın kimler tarafından desteklendiği

• Daha önce denediği kilo verme yöntemleri, sonuçları başarısız ise nedenleri.

• Kilo kaybı ve inilen kiloyu korumak için potansiyel engeller (zaman, mali durum, iyice yerleşmiş alışkanlıklar).

• Liseden mezun olduğu zamanki ağırlığı, erişkin en yüksek ve en düşük vücut ağırlıkları

• Kilo artış dönemleri (gebelik, sigarayı bırakma stresli yaşam dönemleri).

• Şu andaki veya geçmişteki diyetleri

• Yemeye yönelten tetikleyeciler

• Şu andaki veya geçmişteki aktivite durumu.

• Hastanın aşırı kilosundan sorumlu tuttuğu faktörler.

• Aşırı yeme krizleri, müshil veya kusturucu kullanımı hikayesi, idrar söktürücü kullanım hikayesi bitki çayları vs.

• Ailede obezite hikayesi, öz geçmişinde ve ailede kalp hastalığı, şeker ve kanser hikayesi.

• İlaç kullanımı (önceki veya şimdi).

Obezite Tedavisinde Uygulanan Yöntemler Neye Göre Tercih Yapılmalıdır.

Tedavi yöntemi seçilirken, sadece vücut kitle indeksi ve sağlık riskleri göz önüne alınmaz, aynı zamanda hastanın geçmişteki zayıflama amacıyla yaptıkları da önemlidir. Örneğin; vücut kitle indeksi >30 olan bir erkeğe, normalde ilaç tedavisi verilmesi gerekirken, önceden zayıflama amacıyla bir programa girmediyse ve ilk kez böyle bir programa katılacaksa ilaç tedavisi verilmez.

Tedaviyi seçerken güvenliği, etkinliği ve maliyeti göz önünde alınır. Örneğin, kendi başına kilo vermek isteyen için maliyet düşük olabilir ama başarı şansı da düşüktür. Sağlıkla ilgili sorunları düzeltebilmek için kilosunun %10’unu vermesi gereken bir birey için uygun seçenek olmayabilir.

Kişinin tedaviyi kabul edilebilir bulması şarttır. Bunun için hasta görüşerek, bir iki haftalık deneme programları uygulanabilir. Hasta hakkında yeterli veri olmadan, tek tip diyet ve tek tip egzersiz programı doğru değildir.

Obezite Tedavisinde Başarılı Olunması İçin Ne Yapılmalıdır?

• Kilo verme programı yapılmalı ve eğitim verilmelidir.

• Hastanın samimi olarak kilo vermeye istekli olması gerekir.

• Yakınları tarafından getirilen ama kendisi olaya iştirak etmek istemeyen veya gönülsüz olan kişilerde, başarı şansı düşüktür.

• Kişiye göre egzersiz programı çıkarılmalıdır, herkesin egzersizi farklı olmalıdır. Örneğim, yeni ameliyat olmuş veya aşırı şişman ve kalp yetersizliği olan kişinin egzersizi ile genç bir kişinin egzersizi aynı olmamalıdır.

• Doğru hedefler belirlenmelidir. Hedefler hiçbir zaman ulaşılamayacak hedef olmamalıdır.

• Örneğin 100 kilo olan bir kişinin ilk altı aylık hedefi 85-90 kilodan daha aşağıya düşmek olmamalıdır. Eğer 65 kiloyu hedeflerse buna ulaşması çok güçtür, ulaşsa bile vücuduna zarar verecektir veya çok çabuk geri alacaktır.

• İlk altı aylık kilo verme hedefi %10-15’i geçmemelidir.

• Diyabeti olanların, daha zor kilo bilinmelidir.

“Obezite ile tedaviye unutulmaması gereken en önemli konuların başında az bile olsa, devamlı kilo vermenin sağlıklı olduğudur”

Tüm bu klasik tedavi yöntemleri ile başarılı olunamadığı durumlarda cerrahi tedavi yöntrmlerine geçilir cerrahi tedavi yöntemleri obezite ve buna bağlı gelişen başda tip 2 diabet olmak üzere birçok hastalıkta en başarılı tedavi yöntemidir.