Tüm dünyada en yaygın görülen sağlık problemleri arasında obezite gelmesinden dolayı bir çok sağlık kuruluşu hem tedavi hem de tanı yöntemleri üzerinden sürekli olarak geliştirmeler yapmaktadır. Obezite hastalığında mücadele sürecine başlanmadan önce hastanın obez seviyesinin çok iyi belirlenmesi gerekmektedir. Özellikle obezite ameliyatı olacak hastaların bu tür tespitlerinin gerekli tahliller yapıldıktan sonra cerrahi müdahaleye karar verilmesi gerekir.
Vücut kitle indeksi (VKİ) ve bel çevresinin ölçümü obezite seviyesine karar verilebilmektedir. Kişilerin kilosunun miktarını boy uzunluğunun karesine böldüğünüzde ortaya çıkan sonuç kişini vücut kitle indeksi olmaktadır.
”Örneğin; 1,72 cm boyunca ve 89kg ağırlığındaki bir kişini hesabı: 89/(172×172)= 30,2 sonucu çıkmaktadır. 30 ve üzeri obez olarak değerlendirilmektedir.”
Vücüt kitle indeksinin aşağıdaki tabloya göre değerlendirebilirsiniz.
• Zayıf kişilerde VKİ değeri: 18,5
• Normal kişilerde VKİ değeri: 18,5-24,9
• Aşırı kilolu kişilerde VKİ değeri: 25-29,99
• Obez kişilerde VKİ değeri: 30-39,99
• Morbid Obezite kişilerde VKİ değeri: 40 ve üzeri
Obez sınıflandırması yaparken bel çevresi ölçüsü de değerlendirmeye alınması gerekmektedir.
• Erkeklerde 94-102 cm arası risk sınıfında bulunmaktadır. 102 cm ve üzeri yüksek risk sınıfı
• Kadınlarda 80-88 cm arası risk sınıfında bulunmaktadır. 88 cm ver üzeri yüksek risk sınıfı
Vücut kitle indeksi 35 olan hastalarda, bel çevresi ölçmenin gereği yoktur. Çünkü 35 ve üzeri olan hastalar yüksek risk sınıfındaki obez kişilerdir.
Bel /Kalça Oranı
• Erkeklerde:0,95
• Kadınlarda: 0,80 ise santral obezite riski bulunmaktadır.
Bel/Kalça oranı erkeklerde 1,0; kadınlarda 0,85’den fazlaysa kalp hastalığı riski daha fazla artmaktadır.
Vücut Kitle İndeksi Her Zaman Doğru Sonuç Verir Mi?
Obezite genel olarak kişilerin yapısı ile alakalı olan bir hastalık olmasından dolayı tek bir düzlemde değerlendirme yapılması doğru bulunmamaktadır. Özellikle aşağıda belirtilmiş sınıfta kişiler için VKİ değeri yanıltıcı olabilmektedir.
• Hamile kişilerde
• Kaslı sporcular ve vücut geliştirme yapan kişiler
• Büyüme çağında bulunan çocuklar
• İleri derece yaşlı sınıfında bulunanlar
• Ödeme neden olan hastalıklarda (konjestif kalp yetersizliği, böbrek yetersizliği gibi) sonuçlar yanıltıcı olabilmektedir.
Bu sınıfın dışında kalan kişilerde obezite teşhisi konulması durumunda vakit kaybetmeden tedavi sürecine başlanması gerekmektedir. Obezite ile etkili mücadele yöntemleri arasında obezite ameliyatı gelmektedir. Ülkemizde son yıllarda obezite ameliyatı uygulamaları çok başarılı sonuçlar vermektedir.
Vücut kitle indeksi erkeklerde 50 yaş ve kadınlarda ise 70 yaşına kadar artış görülebilmektedir. VKİ değeri toplumların yapılarına göre de farklılık gösterebilmektedir. Örneğin ülkemizde aşırı kilolu sınıfına girmek için VKİ değeri 25-29,9 arasında olması gerekirken bu değer özellikle Asyalı ve Japonlarda 23 olması durumunda aşırı kilolu sınıfı oluşmaktadır. Aynı şekilde bu toplumlarda VKİ değeri 25 olması durumunda obez sınıfına girmektedir.
Bel Çevresinin Önemi
Genel olarak bel çevresinin fazla olması santral obezite göstergesi olmakta ve insülin direnci ile ilişkilidir. Bu sebepten dolayı Tip-2 diyabet , Hiperlipidemi (yüksek kan yağları), hipertansiyon ve kroner arter hastalığı ile ilişkilidir. Bel çevresi eşik değerin üstünde olan hastalarda bahsedilen hastalıkların ortaya çıkmaması için gerekli tedbirleri erkenden alınması gerekmektedir.

Kişilerde Vücut Yağı Dağılımı Nasıl Ölçülür?

Vücut yağının dağılımı çeşitli yöntemlerle ölçülebilmektedir. Pratik olarak bel çevresi ve kalça ölçümü, deri kıvrımı ölçümü ve bioelektrik impedans yöntemi ile ölçülebilmektedir.
Bioelektrik impedans yöntemi: Dokulardan geçirilen düşük voltajlı alternatif elektrik akımı, yağ tabakasına denk geldiğinde dirençle karşılaşır, su miktarı ile ters orantılı olan impedans ölçülür. Kas dokusunda su oranı yüksek (%70) yağ dokusunda ise daha düşük (%10-20) olduğunduğundan ayrım yapılabilmektedir. Diğer bir yöntem ise Dexa, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans (MR) ile de ölçüm yapılabilmektedir.
Bu ölçümlere göre;
• Vücut yağ yüzdesi=1,2 (BMI)+0,23 (yaş-10,8xcinsiyet)-5,4
• Yaş=yıl olark yazılır
• Cinsiyet=Erkekler için 1, kadınlar için 0 yazılır
Vücut yağı dağılımı için sonuçları en güvenilir yöntem Bilgisayarlı Tomogrofi ve MR’dır
Obezite hastalarında teşhis için VKİ değerine göre bel çevresinin ölçümü daha garanti sonuç olarak görülmektedir.

Obezite Tespit Edilen Kişilerde

Bu konular dikkate alındığında obezite olarak tanı koyulan kişilerde vakit kaybetmeden uzman bir hekim denetiminde tedavi sürecine başlanması gerekmektedir. Son yıllarda özellikle obez seviyesi yüksek olan hastalarda uygulanan obezite ameliyatı en etkili çözüm olarak görülse de ilk olarak hastaların diyet ve egzersiz program ile zayıflamasının sağlanması gerekmektedir. Fakat obezitenin neden olduğu başka bir hastalık var ve yaşam riski çok yüksek ise vakit kaybetmeden hastanın da uygun olması halinde obezite ameliyatı uygulanması gerekmektedir.
Obezite ameliyatı başta ülkemizde olmak üzere tüm dünyada çok yaygın olarak uygulanmaktadır. Başarı değerlendirilmesi yapıldığında 12-24 ay arasında hastaların normal seviyeye döndüğü ve obezite kaynaklı diğer hastalıklarında bu süre içinde iyileşme gösterdiği görülmektedir. Özellikle tip-2 diyabet hastalarında obezite ameliyatı yüksek oranda iyileşme gösterdiği bilinmektedir.